Maandag 20 juni 2022 | door Mildred Hofkes

Afgelopen zondag, tijdens het actualiteitenprogramma WNL op Zondag viel mij duidelijk op wat de kracht is van taal. Als ik goed luister naar alle ‘grote problemen’ hoor ik vooral veel negatieve duiding in ‘oude taal’. Taal die oordeelt, doodslaat, die niet inspirerend is, niemand vooruit helpt, geen perspectief biedt, ons als burgers eigenlijk alleen maar bang maakt.

‘de 10 plagen’
Zo werd er gesproken over ‘de 10 plagen’ die ons land nu teisteren, het wordt crisis valt om de twee zinnen, zoals de stikstofcrisis, de asielopvangcrisis, de crisis op de woningmarkt, de crisis bij het OM. Er wordt gesproken over de kwetsbaarheid van de coalitie, over de onbestuurbaarheid van ons land, kortom de regie is zoek en ‘alles loopt spaak’.

De taal van de toekomst
Totdat Robbert Dijkgraaf aan het woord komt, onze minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Hij spreekt scheppende taal, een taal van de toekomst. Zo spreekt hij ‘over nieuwe ontdekkingen en de kracht van de wetenschap’ waarbij hij uitlegt ‘dat we nieuwe domeinen binnen onze samenleving aan het vormgeven zijn, waarbij nog niemand precies weet hoe het eruit gaat zien’.

Zaadjes planten
En zo zegt Dijkgraaf ‘als je iets doet wat nog nooit eerder gedaan is, kom je ook aan bij de grenzen van jezelf, en dat maakt het zo spannend!’ Ik geloof hem meteen gezien de twinkeling in zijn ogen.
Hij benoemt de nieuwe generatie als de nieuwe leiders ‘waar we nu zaadjes in kunnen planten voor het vormgeven van de toekomst’. En dat dat de verantwoordelijkheid is van ons allemaal, om de nieuwe generaties goed op weg te helpen als architecten van de toekomst.

Taal dat perspectief biedt
Dank aan onze Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap voor het spreken van deze toekomstbestendige taal, waarbij hij woorden laadt met gevoel en betekenis. Zo kunnen wij ons aan deze woorden spiegelen en ons daardoor laten inspireren. Dat biedt perspectief, precies wat we nu nodig hebben!

De taal van toekomstbestendig besturen
Vanuit ons platform https://www.linkedin.com/company/nieuwbestuur/ zijn we impact aan het maken met onze beweging voor toekomstbestendig besturen . We leiden YoungBoards op met jonge mensen (tussen de 25 en 35 jaar) binnen organisaties die een plek krijgen bij de besluitvormingsprocessen van de directie. We brengen Future Leaders bij elkaar en geven hen les in onze Academy voor Toekomstbestendig Besturen (Future Proof Governance), waarbij we inderdaad zaadjes planten bij de nieuwe generatie met betrekking tot toekomstbestendige besluitvorming.
Daarbij leren we de Future Leaders hoe belangrijk taal is. Hoe ze bijvoorbeeld kunnen ontdekken welke woorden, zinnen en gedrag de ongeschreven regels laten zien van een organisatiecultuur.

Robbert Dijkgraaf gaf bij WNL op Zondag een mooi voorbeeld van de taal van toekomstbestendig besturen. Dat was verfrissend, inspirerend en tegelijk hoopgevend. We mogen als land blij zijn met zo’n toekomstbestendige minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap!

Volg Mildred Hofkes op Linkedin

Mildred Hofkes (links) en Nikki Trip (rechts)

Beluister de podcast ‘Expeditie Toekomst’ met Mildred Hofkes en Nikki Trip:

Reputatie wordt in de bestuurskamer van bedrijven en beleggingsinstellingen vaak alleen vanuit het perspectief van risicomanagement bekeken. Maar dat is een gemiste kans. Besluiten en beleid zouden juist gedragen moeten worden vanuit stakeholders in brede zin.

Dat vindt Mildred Hofkes (foto), van het gelijknamige Bureau Hofkes. Ze spreekt met Nikki Trip in het kader van de podcast serie “Expeditie Toekomst” van Fondsnieuws. Volgens Hofkes is de huidige generatie bestuurders vooral gericht op het binnenhalen en analyseren van data uit de eigen organisatie.

Dat zijn verticaal georganiseerde bedrijven, waarin men in de bestuurskamer dezelfde, gevestigde taal spreekt. Kortom, een monocultuur met weinig diversiteit, waar jongeren geen toegang toe hebben, vertelt Hofkes in de podcast.

Zij doet sinds 2008 onderzoek naar de kwaliteit van bestuur. Daaruit blijkt dat veel bedrijven worden aangestuurd met verouderde governance modellen vanuit een gesloten bestuurscultuur met weinig zuurstof van buitenaf. Zo ontbreken op het dashboard van de bestuurders kerngegevens over maatschappelijke thema’s als inclusiviteit, C02-uitstoot of verduurzaming. Binnen het bestuur is sprake van een monocultuur en een gebrekkige ‘cognitieve’ diversiteit. De jongere generaties worden er nauwelijks of niet gehoord, oordeelt Hofkes.

Deze verouderde governance modellen kunnen volgens haar de slag naar verduurzaming en innovatie doorgaans niet maken, omdat ze daarvoor niet zijn toegerust. Bestuurskamers reageren te traag, zijn onvoldoende wendbaar en lopen het gevaar van reputatieschade door het missen van relevante signalen van buitenaf.

Om dit risico te ondervangen zou het volgens Hofkes goed zijn dat iedere organisatie tenminste 1 bestuurder en 1 jong talent in het bestuur opneemt. Hierdoor zouden bedrijven volgens haar binnen één jaar toekomstbestendig bestuurd kunnen worden. Bestuurders zouden zich dan vooral moeten openstellen voor de gedachten en inzichten van de jongere generatie.

Hofkes stelt dat het hoognodig is dat jongeren – de toekomstige leiders die bij voorbeeld bij uitstek met de gevolgen van klimaatverandering en extreem kunnen worden geconfronteerd – toegang krijgen tot de boardrooms van bedrijven en financiële instellingen. Daartoe is echter een horizontaal model nodig, dat gericht is op stakeholders waarde in plaats van uitsluitend op aandeelhouderswaarde, aldus Hofkes in de podcast. Zij richtte in 2010 onder meer het platform Nieuwbestuur op, dat gericht is op een future proof governance.

Hofkes denkt dat de klimaatzaak van Milieudefensie tegen Shell duidelijk maakt dat toekomstbestendig besturen geen morele gunst is, maar bittere noodzaak voor de bedrijfscontinuïteit en de risicobeheersing van ieder bedrijf. Elke organisatie zal een aantoonbare bijdrage moeten leveren aan de verduurzaming van onze economie en het verbeteren van het maatschappelijk draagvlak (ESG), stelt zij.

Beluister de podcast:

Dit artikel is voor het eerst verschenen op fondsnieuws.nl.

We hebben haast met de energietransitie

De tijd dringt voor het behalen van de klimaatdoelen 2030

Nederland loopt achter met het behalen van de klimaatdoelen van 2030. Vrijwel ieder bedrijf heeft ambitieuze doelen geformuleerd, maar bijna niemand loopt op schema. De verouderde manier van besturen/ de governance zit ons in de weg.

Wat is Toekomstbestendig Besturen en waar kunnen we dat aan herkennen? Sinds de financiële crisis in 2008 doen wij vanuit NieuwBestuur i.s.m. Bureau Hofkes onderzoek naar deze vraag. Vele honderden bestuurders en stakeholders deden de afgelopen jaren mee met onze onderzoeken naar de optimale aansturing van bedrijven in relatie tot verduurzaming, inclusiviteit en stakeholderbetrokkenheid.

Verouderde bestuursmodellen vertragen

Klimaatverandering en toenemende sociale ongelijkheid zijn grote thema’s die vragen om een nieuwe kijk op besturen. Toch worden veel organisaties bestuurd vanuit verouderde bestuursmodellen. Zoals primair sturen op financiële rendement, een monocultuur aan de top, nauwelijks inbreng van buitenaf, de stem van jongeren wordt niet gehoord, en weinig transparantie in de ESG score, dat wil zeggen de Environmental, Sociale en Governance Impact van de organisatie. En dat terwijl steeds meer financierders zoals banken, pensioenfondsen en overheden naar deze ESG score vragen.

Bedrijfscontinuïteit

Deze verouderde governance modellen maken bedrijven traag, inefficiënt, weinig wendbaar en in het ergste geval brengt het de bedrijfscontinuïteit zelfs in gevaar. Je vraagt je af waarom bedrijven nog zo worden aangestuurd? De klimaatzaak van Milieudefensie tegen Shell maakt duidelijk dat toekomstbestendig besturen geen morele gunst meer is, maar noodzaak voor de bedrijfscontinuïteit en de risicobeheersing.

Future proof governance model

– Samen met wetenschappers van de Technische Universiteit Delft en de Vrije Universiteit van Amsterdam ontwikkelde wij het Future Proof Governance Model. Dit model draagt niet alleen bij aan de bedrijfscontinuïteit door te sturen op draagvlak en het mitigeren van risico’s zoals reputatieschade, maar stuurt ook aan op versnelling van de energietransitie dankzij een nieuwe gemeenschappelijke bestuurlijke taal.

Get into the arena!

NieuwBestuur durft de stelling aan dat we iedere organisatie, waarvan tenminste 1 bestuurder en 1 jong talent (Future Leader) zich wil inzetten, kunnen helpen om binnen één jaar toekomstbestendig bestuurd te worden. Ons bestuursprogramma levert een versnelling op van de energietransitie met als uiteindelijk doel het bereiken van de klimaatdoelen van 2030.

Dus bestuurders, zorg voor vernieuwing van je aansturingsmotor. En wees onderdeel van de versnelling! Bekijk ons programma, bespreek het intern en wordt onderdeel van het FUTURE PROOF GOVERNANCE BEWEGING!

Vandaag staan we opnieuw in de krant! Ons onderzoek naar de Toon aan de Top wordt op 4 mei 2021 wederom onder de aandacht gebracht in de Noord-Hollandse Dagbladen. Met een groot inhoudelijk artikel. Ik ben blij dat de urgentie en thematiek opnieuw geagendeerd worden. We hebben meer kennis en inzicht nodig over de systematiek aan de top. Laten we het debat breder voeren.

De strekking van het artikel is: groener ondernemen met meer aandacht voor de aarde, waarbij iedereen gelijke kansen krijgt, dat wil iedereen. Vrijwel iedere bestuurder spreekt er over, maar…. de daden blijven uit. Groei en winst zijn nog steeds leidend bij besluiten. Ten kosten van de natuur en van de menselijke maat.

Op deze manier zijn alle duurzame en inclusieve beloftes voor 2030 kansloos. Deze boodschap brachten we al in maart 2021, maar de NoordHollands Dagbladen (Haarlems Dagblad, Gooi en Eemlander, Leids Dagblad etc) pakken het vandaag opnieuw op. Ik hoop dat we het debat breder voeren, tussen generaties en met elkaar.

Laten we de mythes van de financiële markten ter discussie stellen en na denken over de werkelijke waarden van bedrijven, vertaald in stakeholderwaarden en maatschappelijk draagvlak.

Lees hieronder het interview in het Haarlems dagblad van 4 mei 2021:

Iedereen praat erover; daden ontbreken

’Groener’ ondernemen, met aandacht voor de aarde en waarbij iedereen gelijke kansen krijgt. Onhaalbaar als er niks verandert in de bestuurskamers van bedrijven en publieke organisaties, blijkt uit onderzoek van het Haarlemse onderzoeksbureau Bureau Hofkes. Groei en zoveel mogelijk winst zijn nog steeds leidend bij besluiten. Mildred Hofkes: „Op deze manier zijn de verkiezingsbeloftes om de economie te verduurzamen kansloos.”

Ze is eigenaar van het bureau dat al elf jaar onderzoek doet naar de ’toon aan de top’. Het zogenaamde ’ideale plaatje bij goed bestuur’ en wat daar in de praktijk van terecht komt volgens de bestuurders. De eerste keer is het onderzoek uitgevoerd in 2009, tijdens de kredietcrisis. ’De schade die dit aanricht is zo groot, over vijf jaar doen we het écht anders’, tekende ze toen op uit de monden van topbestuurders. Bestuurders die beloofden hun focus te verleggen van winstmaximalisatie naar een strategie die goed is voor de maatschappij en de aarde. Met aandacht voor alle betrokkenen, van werknemers tot klanten, aandeelhouders tot omwonenden, het klimaat en voor maatschappelijke problemen. Waarin bijvoorbeeld een kledingmerk ervoor zorgt dat haar textiel duurzaam en met een eerlijke beloning voor alle partijen wordt gemaakt.

Dezelfde beloftes

In 2014, 2018 en 2020 herhaalde Hofkes het onderzoek. Wat blijkt? Nog steeds dezelfde beloftes maar ondertussen is er niets veranderd. In het laatste onderzoek in 2020 bevroeg ze niet alleen de huidige bestuurders (gemiddelde leeftijd 57 jaar) maar ook jonge talenten, de bestuurders van de toekomst (gemiddelde leeftijd 27 jaar). „De bestuurders zeggen wél dat ze het anders willen, maar hoe ze dat voor elkaar moeten krijgen weten ze niet. En wie daar wel ideeën over heeft, komt niet aan de bal”, vat Hofkes de redenen in een notendop samen. De wensen van de twee groepen verschillen niet veel, iedereen wil duurzaamheid, innovatie en inclusie leidend laten zijn. Volgens de huidige bestuurders krijgen ze daar noch de tijd noch de middelen en worden ze afgerekend op winst. Jonge bestuurders vinden dat ze niet mee mogen praten, de directie bepaalt wat er gebeurt.
In elf jaar tijd zou er toch wat veranderd moeten zijn, de bestuurders die toen op het pluche zaten, zijn inmiddels met pensioen. „Wat je ziet is dat bestuurders vaak kopietjes van zichzelf aannemen. Jonge talenten met een frisse mening gaan ergens tussen de dertig en veertig in het spoor van de organisatie lopen en zich hetzelfde gedragen als de huidige top”, verklaart Hofkes. De jongeren die dat niet willen vertrekken naar een andere werkgever of beginnen voor zichzelf. „De oude stijl, met een gesloten cultuur en de directie die bepaalt, heerst nog bij 75% van de bedrijven. Bij maar 25% is de stijl circulair, open en met veel dialoog met alle partijen.”
De coronacrisis is een kans om het roer om te gooien, om te kiezen voor ’groen’. „Dat zie je ook terug bij circulaire ondernemingen en jonge talenten. Bij de andere ondernemingen hoor je ’eerst ons bedrijf overeind houden’ en ’werkgelegenheid behouden’, bijvoorbeeld bij de luchtvaart. Daarvoor waren ze niet duurzaam en dat zijn ze straks ook niet. Ze zitten in hun ’eigen bubbel’ ”, volgens Hofkes.
„Wat je bijdraagt aan het welzijn van een samenleving telt niet mee als je bij de bank langsgaat voor een lening voor je nieuwe bedrijfspand. Dan telt winst weer. Dat maakt het lastig om te veranderen, het zit overal in ons systeem.”

Feminien

Aansturen volgens de oude stijl is makkelijker, er is maar één knop om aan de draaien: winst of bijvoorbeeld bij publieke organisaties als Hogescholen en Universiteiten studentenaantallen. Bij groen en inclusief ondernemen zijn dat er veel meer. Wat is de CO2-uitstoot of klimaatimpact van het bedrijf, hoe tevreden zijn werknemers, wat is de bijdrage aan maatschappelijke problemen? Om maar een paar te noemen. Daarvoor is dialoog tussen alle partijen die bij de organisatie betrokken zijn nodig en dat hebben bestuurders nooit geleerd. Het vraagt om meer feminiene kwaliteiten. Niet per se meer vrouwen aan de top, maar eigenschappen die als ’feminien’ worden gezien als ’zorg voor anderen’,
’luisteren’ en ’partijen verbinden’.„Let wel, die jonge talenten willen niet de rol van de huidige bestuurders overnemen, daar zijn ze nog helemaal niet aan toe. Ze willen gewoon gehoord worden.”
Wat er wel in die elf jaar tijd is gebeurd. „Iedereen praat er nu over. Dat is anders”, volgens Hofkes. De kans dat de echte veranderingen van de zittende bestuurders komen is niet groot, blijkt uit het onderzoek. „Het huidige bestuur beschikt niet over de juiste vaardigheden en staat er niet voor open om via training of coaching die te leren.” Verandering zou al heel klein en simpel kunnen starten, zoals bijvoorbeeld de agenda omdraaien bij vergaderingen: „Onderwerpen als duurzaamheid en inclusie staan nu vaak onderaan. Het helpt om gewoon de agenda om te draaien en daarmee te beginnen.”

Goede voorbeelden

Gelukkig zijn er inmiddels ook voorbeelden van bedrijven die wel de omslag hebben gemaakt. „Het Havenbedrijf Amsterdam heeft als doel gesteld dat ze in 2030 geen kolen via hun haven meer willen transporteren. Op dit moment zijn olie en kolen het leeuwendeel van hun omzet.” Het is een verandering die ze samen met kolenleveranciers willen bewerkstelligen.
„Alle belanghebbenden worden betrokken en dan merk je dat hun open houding andere partijen aantrekt met dezelfde insteek.” Ander mooi voorbeeld, het MBO Friesland College met 14.000 leer-lingen. „Van oudsher zitten 30 leerlingen in een klas die door een leraar onderwezen worden. Nu gaan ze in de praktijk leren met ondersteuning van hun leraren. Vroeger leerde je bijvoorbeeld voor elektricien of automonteur. Met de nieuwe elektrische auto’s moet je allebei kunnen. Dat lukt met die nieuwe opzet.”
Een ander positief signaal is het rapport dat werkgeversverenigingen VNO-NCW samen met het MKB afgelopen februari presenteerden. In het ’Koersplan 2030 ondernemen voor brede welvaart’, roepen zij bedrijven op om bij te dragen aan een samenleving waarin iedereen gelijke kansen krijgt, om zich in te zetten voor een duurzame leefomgeving met voldoende economische groei om die brede welvaart mogelijk te maken. De voortekenen zijn goed, nu de daden nog.

Dit interview kan je ook downloaden in PDF-formaat.

Tekst: Yvonne Hulsbos
Datum: 04-05-2021
Verschenen in: Noord-Hollandse Dagbladen