Waarom de klimaatuitspraak over Shell niet de mediaduiding krijgt die het verdient en hoe mijn Linkedin bericht daarover viraal ging…

De rechtelijke uitspraak van 26 mei jl. in de zaak van Milieudefensie versus Shell is groot (internationaal) nieuws. Voor het eerst in de geschiedenis spreekt de rechter zich uit over bestuurders en hun toekomstige beleid. Het bestuur van Shell moeten per direct haar activiteiten aanpassen en de Co2 uitstoot drastisch naar beneden brengen. Niet alleen de uitstoot van Shell zelf moet omlaag, maar het bestuur heeft ook een inspanningsverplichting om de klanten te bewegen naar minder Co2 uitstoot. Deze uitspraak is van grote maatschappelijke betekenis. Want de rechter zegt feitelijk: iedere organisatie die willens en wetens de rechten van de mens schaadt door haar leefomgeving te vervuilen, is vanaf nu strafbaar.

Duiding landelijke media

Ik zat die woensdagavond 26 mei nog na te trillen van deze impactvolle uitspraak en was benieuwd naar de duiding ervan binnen de media en het maatschappelijke debat. De uitspraak in de zaak Shell heeft veel invloed op hoe wij aankijken tegen goed bestuur. Het actualiteiten programma Nieuwsuur zou op 27 mei inhoudelijk aandacht besteden aan de zaak. Het programma wordt gezien als de top van journalistieke duiding op televisie, is genomineerd voor de Zilveren Nipkowschrijf en veelvuldig gelauwerd vanwege de uitgebalanceerde verslaggeving rondom de verkiezingen. Ik ging er die avond dus echt voor zitten.

Oud-bestuurder Jeroen van der Veer

Nieuwsuur koos ervoor om Jeroen van der Veer, oud-bestuursvoorzitter van Shell, de duiding te laten verzorgen over de uitspraak. Van 2004 tot 2009 was hij CEO van Shell, en daarna nog tot 2013 actief binnen Shell. Ik was verbaasd dat Nieuwsuur hem het woord gaf als niet-actieve bestuurder, want in die periode toen hij wel actief was binnen Shell heeft hij het verschil niet gemaakt gelet op de energietransitie. Van der Veer gaf bij Nieuwsuur aan dat hij ‘verbaasd’ was over de uitspraak en niet inzag hoe dit de energie transitie verder helpt. En bracht nog meer reeds bekende argumenten ter tafel om aan te geven dat Shell niet de volle verantwoordelijkheid hoeft te nemen voor de Co2 uitstoot, veroorzaakt door de activiteiten van de organisatie. Zo ging dat ongeveer twintig minuten door, waarbij Van der Veer zich regelmatig versprak en ‘wij’ zei in plaats van ‘zij’ als hij het over Shell had. Bekijk het complete interview via nos.nl.

Jonge generatie

Ik wist niet wat ik hoorde. Waarom zat ik te luisteren naar deze oud-bestuurder van 73 jaar die al 8 jaar weg was bij Shell? Waarom vroeg Nieuwsuur niet de nieuwe generatie te reageren op de uitspraak van de rechter? Binnen of buiten Shell? Waarom kreeg bijvoorbeeld de Jonge Klimaatbeweging of coalitie Y niet de gelegenheid om bij Nieuwsuur inhoudelijk te reageren op de impact van de uitspraak op hun generatie? Of had Ingrid Thijsen gevraagd, de voorzitter van VNO-NCW werkgeversvereniging van Nederland, die recentelijk de strategie voor ‘Ondernemen voor Brede Welvaart’ heeft gepresenteerd. Hierin pleit zij voor een duurzamer en inclusievere bestuurscultuur. Hoe past het Shell-vonnis hierin en wat betekent dat voor andere bestuurskamers? Dat zijn volgens mij de relevante vragen waar het nu om zou moeten draaien in de media.

Tot mijn verbazing zag ik ook de volgende dag dat de NOS ervoor koos om de reactie van Jeroen van der Veer prominent op de online voorpagina te plaatsen. Toen was voor mij de maat vol. Ik besloot er een kort berichtje over te plaatsen op Linkedin.

Mijn bericht werd binnen een paar dagen meer dan 1100 keer geliked, met 178 commentaren en bijna 95.000 views… wat was hier aan de hand? Toen ik de reacties las onder mijn bericht zag ik dat velen het mij eens waren..

Radicaal samenwerken

De oplossing van het klimaatprobleem ligt bij radicaal samenwerken op grote schaal. We kunnen de grote maatschappelijke vraagstukken alleen maar met elkaar oplossen. Iedereen pakt daarbij zijn deel van de verantwoordelijkheid. Voor de bestuurders van Shell is dat deel natuurlijk veel groter, dan voor de bakker op de hoek, maar iedereen draagt zijn deel en neemt zijn verantwoordelijkheid. Helder water stroomt van boven. We hebben juist veel behoefte aan inspirerende voorbeelden van bestuurders die hun verantwoordelijkheid nemen. Niet aan het zichtbaar maken van het einde van een tijdperk in woord en beeld, letterlijk de ‘fossiele’ industrie. Die afbraak is alleen maar pijnlijk om te zien.

Rolodex journalistiek

Veel reacties op mijn Linkedin post gingen ook over de ‘rolodex’ journalistiek, waarbij de carrousel van de media draait om een klein clubje mensen dat steeds aan het woord komt. De onvrede daarover is groot, ook bij mij. Als je geen nieuwe inzichten hoort, waar kan je je dan aan spiegelen? Het gevolg is dat steeds meer mensen afhaken bij de traditionele media.
Dus media van Nederland, open je deuren en ramen, en gooi die oude rolodex in de prullenbak. Voel wat er speelt in de maatschappij, en wie daarvan de ‘thoughleaders’ zijn zoals Kees Klomp, Werner Schouten, Ingrid Thijsen of Talitha Muusse, maar er zijn er nog zoveel meer. Dus pak ook jullie verantwoordelijkheid bij de grote maatschappelijke vraagstukken en laat nieuw geluiden aan het woord.

Door: Mildred Hofkes, onderzoeker en schrijver